اندیشه‌ورزی

کتاب «زیبایی شناسی و غایت شناسی  در  نظام استعلایی کانت» نوشته عقیل فولادی توسط پژوهشکده باقرالعوم(ع)، در 135 صفحه منتشر شد. کتاب مذکور در پی روشن سازی مباحث «نقد قوه حکم» کانت و بررسی نحوه ارتباط آن با معرفت شناسی (نقد اول کانت) و اخلاق (نقد دوم کانت) کانت است.

در این اثر، ابتدا (فصل اول) «قوه حکم تأملی» [محور «نقد قوه حکم»] بررسی شده است، که در ذیل این عنوان به بررسی «حکم»، «قوه حکم»، «تأمل»، «حکم تعیّنی و حکم تأمّلی» و «اصل استعلایی قوة حکم تأمّلی» پرداخته­ شده است. با مشخّص شدن معنای «قوه حکم تأمّلی» به بررسی دو مورد آن یعنی زیبایی­‌شناسی (فصل دوم) و غایت­‌شناسی (فصل سوم) پرداخته­ شده است.

مؤلفه های چهارگانه امز زیبا از نظر کانت و بحث از امر والا از گنجانیده های فصل دوم است. «غایت شناسی در موجودات آلی»، «ارگانیسمها و علیت مکانیکی طبیعت»، «استقراء»، «اخلاق»، «غایت شناسی نسبی» زیرعنوانهای فصل سوم است.

در خلال این مباحث، سعی نگارنده بر این است که نشان دهد رشتة وحدت­‌بخش دو بخش نقد سوم، «قوة حکم تأملی» و اصل استعلایی آن یعنی «اصل غایت­مندی بدون غایت طبیعت» است؛ تا بدین طریق، یکپارچگی این اثر مهم کانت و جایگاه غایت­‌شناسی در آن روشن شود.

در مرحله بعد (فصل چهارم) با بحث از زیبایی­‌شناسی و اخلاق، رابطه نقد سوم و دوم کانت بررسی شده است. «اهمیت اخلاقی زیبایی طبیعی»، «زیبا: نماد اخلاقیت» از جمله زیرعنوانهای این فصل است.

فصل پنجم، بررسی رابطه این نقد با دو نقد پیشین، و بحث از رابطه دو جهانی است که کانت در دو نقد پیشتر خویش ترسیم نموده است. در پایان این فصل، با جمع­‌بندی نتایج مباحث مطرح شده در کتاب، از جایگاه نقد سوم سخن به میان آمده است.