اندیشه‌ورزی

واژه «استعلایی» از مفاهیم کلیدی تفکّر کانت است که اساساً کانت نظام فلسفی خویش را با آن می شناساند [ایده‌­آلیسم استعلایی]. با وجود این، واژة مذکور در فلسفه کانت در معنای یکسانی به کار نرفته است.

با توجه به اینکه مشاهده می‌­شود در گفته­‌ها و نوشته‌­های راجع به کانت، عمدتاً یک معنا برای آن ذکر می شود [شرائط تجربه ممکن]، لذا روشن­‌سازی معنای این اصطلاح، جهت جلوگیری از بدفهمی آن، لازم می­‌نماید.

دستاورد این پژوهش، -که اساساً با هدف رفع ابهام از ترکیب «آزادی استعلایی» صورت گرفته است- اینست که «استعلایی» در ترکیب مذکور و نیز موارد دیگری در فلسفه کانت، که در مقاله آمده است، به معنای «شرائط تجربه ممکن» نبوده و به معنای «متعالی» است. یعنی بنا به توجیهاتی که ذکر شده است، کانت «ترانسِندنتال» را معادل «ترانسِندنت» به کار برده است.

این مقاله در فصلنامه علمی و پژوهشی فلسفه دین شماره 1، منتشر شده است و در سایت مجله قابل دریافت است.

توجه: نخستین پاراگراف ذیل مقدمه (در ص 82) ربطی به مقاله ندارد و اشتباهی است که احتمالاً هنگام صفحه‌آرایی مجله رخ داده است و گرنه در نسخه‌ای که اینجانب به مجله داده‌ام چنین چیزی نبوده است.

لینک دریافت